1994
DAR OPINION NO. 46-94
Gng. Paz A. Lozo
332 E. De la Paz St.,
Angono Rizal 1930
Gng. Lozo:
Ito ay may kinalaman sa inyong liham na may petsang 13 ng Mayo 1994 na humihiling ng katugunan ng aming tanggapan hinggil sa sumusunod:
1. Dapat bang ibase ang 1/3 na partihan ayon sa dami ng ani sa ngayon ?
2. Ang dating nakapirma sa kasunduan/kasulatan ay ang aking ama noong nabubuhay pa. Puwede po bang ibahin ito ayon sa kagustuhan ng aking ina na siya rin ang pipirma at makikipagkasundo sa ngayon?
Hingil sa inyong unang katanungan, iniutos sa ilalim ng Section 12 ng RA 6657 (ang Comprehensive Agrarian Reform Law o CARL ) ang pagtalaga ng buwis sa lupang sakahan ayon sa sumusunod na nilalaman ng Section 34 ng RA 3844 (Agrarian Reform Code):
"SECTION 34. Consideration for the lease of Riceland and Lands devoted to other crops. — The consideration for the lease of riceland and lands devoted to other crops shall not be more than the equivalent of twenty-five per centum of the average normal harvest or if there have been no normal harvest, then the estimated normal harvest during the three agricultural years preceding the date the leasehold was established after deducting th amount used for seeds and the cost of harvesting, threshing, loading, hauling and processing, whichever are applicable:..."
"If capital improvements are introduced on the farm not by the lessee to increase its productivity, the rental shall be increased proportionately to the consequent increase in production due to said improvements. In case of disagreement, the court shall determine the reasonable increase in rental."
Malinaw na nakasaad sa naturang Section 34 na ang buwis ay 25% ng pangkaraniwang ani sa loob ng tatlong taon bago itinatag ang kasunduang buwisan.
Hingil naman sa pangalawang katanungan, isinasaad ng Section 9 ng Republic Act 3844 na ang inyong ina ay may karapatang maging tagapagmana ng sakahin ng inyong yumaong ama. Sa gayon, siya ay may lubos na kapangyarihan na makipagkasundo at pumirma sa kasunduang buwisan.
Ang mga alituntunin hingil sa pagtalaga ng buwis ayon sa Sec. 34 ng R.A. 3844 ay nakapaloob sa DAR Administrative Order No. 5, Series of 1993 (may kalakip na sipi). Ipinapayo namin na ang inyong ina ay makipag-ugnayan sa tanggapan ng aming Municipal Agrarian Reform Officer (MARO) sa Angono upang sila at ang may ari ng lupa ay matulungan sa pagtalaga ng buwis sa sakahin ayon sa batas at tuloy ay magpirma ng kasunduang buwisan.
Umaasa kaming kayo ay aming napagpaliwanagan.
Lubos na gumagalang,
(SGD.) HECTOR D. SOLIMAN
Assistant Secretary
Legal Affairs Office